Ogólne zalecenia żywieniowe dla chorych na Leśniowskiego-Crohna (chore jelito)
- Dziennie chory powinien spożywać regularnie 5-6 małych objętościowo posiłków. Przyjmowana w ten sposób żywność jest lepiej tolerowana i nie wywołuje dodatkowych dolegliwości u chorego
- Chory powinien żywić się w sposób lekkostrawny, dlatego wszelkie potrawy wzdymające, mocno przyprawione, smażone powinien całkowicie ograniczyć. Uważać powinien także na spożywane napoje, gdyż picie mocnej kawę i herbaty może nasilić objawy. Pokarmy ciężkostrawne mogą zwiększyć liczbę wypróżnień oraz nasilić dolegliwości bólowe jamy brzusznej.Do artykułów spożywczych mogących wywoływać dolegliwości zaliczmy także: mleko i jego przetwory, jaja, pszenica, drożdże, pomidory, banany, kukurydza i wino.
- Stan zapalny i gorączka sprawiają, iż podwyższa się zapotrzebowanie organizmu chorego w energię, dlatego choremu zaleca się dietę bogatoenergetyczną. W ciągu dnia pacjent powinien dostarczyć od 2500 do 3000 kcal energii do organizmu, która powinna być dobrana indywidualnie do masy ciała, stanu zdrowia oraz wieku chorego.
- Niedobory białka występują bardzo często u chorego. Dlatego ważne jest, aby pacjent dostarczał w diecie odpowiednią do stopnia niedożywienia ilość białka. Zaleca się około 100-120 g białka w diecie. Doskonałymi produktami bogatymi w łatwo przyswajalne białko są ryby, mięso i nabiał.
- Dieta powinna charakteryzować się niską zawartością tłuszczu. Tłuszcz stanowić powinien zaledwie 20% ogólnej energii pożywienia. Zaleca się spożycie od 50 do 70g tłuszczu dziennie. Do gotowanych potraw dodaje się go najlepiej w surowej postaci.
- Węglowodany w diecie chorego powinny stanowić podstawowe źródło energii, ich udział w żywieniu powinien zapewnić 60% całodobowej energii.
- Dieta powinna być nastawiona na oszczędzanie przewodu pokarmowego, dlatego chory powinien dokładnie obierać warzywa i owoce. Owoce pestkowe spożywać bez pestek. Warzywa i owoce spożywać najlepiej w przetartej postaci lub w postaci soków.
- Ważne jest aby chory suplementował niektóre składniki odżywcze, szczególnie witaminę B12 i kwas foliowy oraz sole mineralne: wapń, cynk, magnez. Istotne jest to ze względu na niedobory spowodowane zwiększonym zapotrzebowaniem, stanem złego wchłaniania a także stratami z powodu biegunek.
- Diety płynnej nie powinno się stosować dłużej nić 48-72h
W okresie zaostrzenia dolegliwości, dobrze jeśli pacjent przestrzega dodatkowo następujących zaleceń żywieniowych.
- Chory powinien dbać o odpowiednie rozdrobnienie spożywanego pokarmu poprzez dokładne żucie.
- Chory powinien spożywać dostateczną ilości płynów, gdyż zapobiega to problemom związanym z pasażem treści pokarmowej.
- Prowadzona dieta przez chorego, powinna zapobiegać nadwadze.
W okresie zaostrzenia, należy ograniczyć ilość błonnika w diecie; nie zaleca się wykluczenia produktów mlecznych, jeśli są one dobrze tolerowane.
Zaleca się dieta wysokobłonnikowa u pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem odbytnicy, jeżeli występują zaparcia.
Produkty dozwolone i nie dozwolone w chorobie Leśniowskiego-Crohna
Produkty |
Dozwolone |
Nie dozwolone |
Produkty zbożowe, mączne |
białe pieczywo o niskiej zawartości błonnika (biały chleb, bułki pszenne), sucharki, makaron drobny („nitki”), kaszka pszenna, ryż |
pieczywo razowe, grube makarony, grube kasze, otręby, mąki razowe |
Mleko i przetwory mleczne |
mleko i przetwory mleczne są przeciwwskazane, chorzy bowiem źle je tolerują |
można podawać mleko, maślankę, twaróg chudy – jeśli chory nie ma żadnych dolegliwości po spożyciu |
Warzywa |
pomidory bez pestek i skórki, kalafior (jeśli jest tolerowany), marchew, dynia, szpinak, sałatę, buraki, szparagi, pietruszkę, seler, jabłka, brzoskwinie, morele (z których należy usunąć skórkę), truskawki, maliny, porzeczki, melony, banany |
kapusta, brukselka, fasolabiała, fasolkę szparagową, groch, groszek zielony, soja, cebula, brukiew, rzodkiewkę, kalarepa, jarmuż, paprykę, pory, gruszki, czereśnie, wiśnie, śliwki, owoce suszone |
Mięso |
chude gatunki mięsa: cielęcina, kurczaki i indyki bez skórki, chuda wołowina, króliki, chude gatunki wędlin: polędwica, szynka, parówki odtłuszczone, chude gatunki ryb: szczupak, dorsz, sandacz, leszcz, sola, płastuga, kargulena |
tłuste gatunki: wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, dziczyzna oraz podroby, tłuste gatunki wędlin np. wędliny podrobowe i konserwy, wędzone i marnowane ryby, tłuste gatunki ryb: makrela, węgorz, łosoś, sardynki, śledź, wędzone i marynowane |
Tłuszcze |
ograniczona ilość masła lub margaryny miękkiej (kubkowej), oleju sojowego albo słonecznikowego. |
łój, smalec, słonina, margaryny twarde |
Ziemniaki |
ziemniaki gotowane całe lub tłuczone, kluski ziemniaczane z gotowanych ziemniaków |
sałatki ziemniaczane z majonezem, ziemniaki smażone, placki ziemniaczane, frytki |
Potrawy z jaj |
jaja na miękko, omlety przygotowane na parze, suflety |
jaja smażone lub gotowane na twardo, jajecznica, jaja faszerowane |
Zioła, przyprawy |
zielona pietruszka, koperek, wanilia, kminek, kwasek cytrynowy, sól i cukier |
pieprzu, papryki, octu, musztardy, curry, chili |
Cukier, słodycze |
lody, galaretki, ciasta bez owoców, orzechów i czekolady |
wyrobów cukierniczych, szczególnie tortów, ciast z kremami, dodatkiem alkoholu lub kawy |
Napoje |
słabą herbatę, kawę zbożową, soki owocowe i warzywne |
wszystkie napoje gazowane, kawa (zwłaszcza mocna), napoje alkoholowe |
Opracowała - Bożena Puda, dietetyk szpitalny